Улс тєрийн намууд бэл бэнчингээр биш билэг оюунаараа єрсєлдєх ёстой

Улс тєрийн нам гэдэг нь хэсэг бvлэг иргэн санаа оноо, хэрэг зориг нэгтэйгээр олон тvмний эрх ашгийн тєлєє, улс эх орноо зєв хєгжлийн замаар хэрхэн хєгжvvлэх талаар нам ярьж сэм хуйвалдахыг хэлдэг. Гэтэл сvvлийн vеийн манай намууд нэгдvгээрт єєрсдийнхєє эрх ашгийн тєлєє дараа нь улс эх орныхоо тєлєє гэсэн зарчмаар л яваад байна. Тэд сонгуулиас сонгуульд оролцохдоо билэг оюунаараа биш бэл бэнчингээрээ сонгууль хийдэг болоод удаж байна. 

Уул нь эх орон, ард тvмнийхээ эрх ашиг, хєгжлийн тєлєє оюун ухаанаа уралдуулах ёстой. Гэтэл УИХ-ын сонгуульд  мєнгєтэй нэг нь л єрсєлдєх эрхтэй, мєн хэн их мєнгє, эд бараа тарааж, мєнгє амлаж, сонгогчдынхоо урдуур хойгуур гvйсэн нь тус сонгуульд ялалт байгуулдаг. Ард тvмэн ч угжны хурга шиг сурчихсан сонгууль дєхєєд ирэхээр хэн надад мєнгє єгнє тvvнд л саналаа єгнє гээд суучихна. Цаана нь улс эх орны эрх ашиг, зєв хєгжилийн тухай бодох хэрэгтэйг хаа хаанаа анхаарах хэрэгтэй байна. Энэ нь юу гэхээр сонгогчид болоод сонгуульд оролцогчийн ёс зvй, боловсрол зэрэг хvчин зvйлvvдэд сонгуулийн хороо маш анхаарах хэрэгтэй.

Жил жилийн сонгуулиар улстєрчдийн бэлэн мєнгєний амлалт хожлоосоо алдаа дагуулж ирсэнийг хэн бvхэн мэднэ. Хэн нь ардчиллын vнэт зvйлийг шингээсэн vйл ажиллагаа хэрэгжvvлэв, хєгжилд нэмэртэй ямар алхам хийв гэсэн vнэлгээ хийх хэрэгтэй байгаа юм. Єнєєдрийн бэлэг сэлт, маргаашийн бэлэн мєнгєний амлалт сонгуулийн гол хэмжvvр болчмхсон яах аргагvй vнэн. АН анх хvvхэд бvрт 10 мянга гэж амлаж байхад нийгэмд итгэж ядсан уур амьсгал анзаарагдаж байлаа. Дараа нь МАХН шинэ тєрсєн хvvхэд бvрд 100 мянга, шинээр гэр бvл болсон залууст 500 мянгыг амлаж бэлэн мєнгєний амлалтыг дэврээсэн.

Хvvхэд бvрд 10 мянга гэсэн амлалт гудамжинд хаясан хvvхдээ буцааж авахад хvргэж, шинэ гэр бvлийн 500 мянга "тохиролцооны" гэр бvлvvдийг vvсгэснээс єєр нааштай vр дvн авчирсан гэж хэлэхэд хэцvv. Єнгєрсєн сонгуулийн хувьд МАХН 1.5 сая, АН нэг сая тєгрєгийг иргэн бvрдээ єгнє гэж амлацгаасан. Уул уурхайн салбарт их мєнгєний чимээ сонсогдож эхэлсэн нь хоёр намыг ийм амлалт єгєхєд хvргэсэн хэрэг.

Алаагvй баавгайн арьсыг арилжаалахын vлгэр болж байх шиг. Амласнаа єгєх гэж улайрсан намуудын бодлого хэрээсээ хэтэрч байна. Оюутнуудын сургалтын тєлбєр, эрvvл мэндийн даатгалаа тєлєхгvй, ажилгvй алхаж байгаа залуусын даатгалын тєлбєр гээд хэрэгтэй гэж хэлэхэд хэцvv зvйлд зарцуулагдаж байгаа эх орны хишиг, эрдэнийн хувь иргэдийн хувьд бэлэнчлэх сэтгэлгээг нь дэвэргэсэн хэрэг болж байна. Мэдээж баялгийнхаа хувиас иргэд хvртэх эрхтэй.

Иргэд нь баялгаасаа хvртсэн улс хєгжиж байгаа жишээ бий. Гэхдээ баялгаа ашиглахаас ємнє биш ашиглаж эхэлснийхээ дараа, уул уурхайн салбараас нь бодитой орлого ороод ирсний дараа єгєєжтэй, vр дvнтэй хуваарилалтаар хvртэж чадвал vр дvн нь гарна. Єєрєєр хэлбэл бодит утгаараа хишиг болж очно гэсэн vг.

Сvvлийн vед МАН, АН-ын зарим гишvvд бэлэн мєнгєний амлалтаас татгалзах талаар хэвлэлvvдээр байр сууриа илэрхийлж эхэлсэн. Бэлэн мєнгє биш, улсаа яаж хєгжvvлэх талаар бодлог гаргаж єрсєлдье гэх яриа шийдвэр гаргах тєвшинд єрнєж эхэлсэн нь сайх хэрэг хэмээ ажиглагчид дvгнэж байна. Саяхан намуудын дарга нар нэгэн санамжид гарын vсэг зурсан нь сонгуулиар бэлэн мєнгє амлахгvй гэсэн явдал байлаа.

Тэд ирэх сонгуулиар бэлэн мєнгє амлахгvй гэж мэдэгдэж байгаа нь зєв алхам. Харин єнгєрсєн сонгуулийн амлалтаа харицлагатайхан єгєх vvрэг хамтарсан засгийн газрын ємнє байгаа гэдгийг ахин сануулъя. Улс тєрийн хамгийн чухал бодлого нь хариуцлага vvргээ ухамсарлаж хэрэгжvvлж байж эрхээ эдлэх ёстой. Тэгэхээр улс эх орон, ард тvмний эрх ашиг тэдний ємнє хvлээсэн vvрэг гэдгийг нэгдvгээрт шvv гэдгийг одоогийн улс тєрчдийн навчин дээр чангаар хэлмээр байна.

Тэд мэдэгдлээ баримт бичгээр баталгаажуулж ирэх сонгуулиар бэлэн мєнгє амлахгvй гэх санамж бичигт бvгд шахуу гарын vсэг зурлаа. МАН-ын дарга С.Батболд, АН-ын дарга Н.Алтанхуяг, УНН-ын дарга Б.Батболд, VШН-ын дарга Ц.Цолмон, МСДН-ын дарга А.Ганбаатар, БНН-ын дарга Б.Жаргалсайхан, ЭОН-ын дарга Эрдэнэбат зэрэг намын дарга нар гарын vсэг зурсан нь онцлохоор vйл явдалд багтаж байна.

"Монгол Улсын vндэсний аюулгvй байддыг хангаж, хууль ёсыг дээдлэн сахиж, 2012 оны УИХ-ын болон орон нутгийн сонгуулийн vед мєнгєний амлалтаар єрсєлдєхгvй байхаа батлан илэрхийлж байна" гэсэн андгай тангараг єргєлєє. Тангарагаа зєрчвєл хvлээх хариуцлага нь тусгагдаагvй нь эргэлзээ тєрvvлж байсан ч бэлэн мєнгє амлахгvй гэж намын дарга нар дуу нийлvvлсэн нь хєгжлийн тєлєє хийж байгаа нааштай алхамын эхлэл болж байна. Тэгэхээр иргэд сонгуулийг мєнгє гэж харахаа болих нь, ирэх онд. Улстєрийн намууд нь бэлэн мєнгє, бэл бэнчин биш хєгжлийн шийдэл, оюун санаагаараа уралдах нь. Vvнийг хоёр гараа єргєн дэмжье.